Niniejsza strona zawiera przyczynki do badań nad filozofią informatyki (philosophy of computer science), jedną z najmłodszych gałęzi filozofii. Na stronie tej można znaleźć informacje o wykładach monograficznych poświęconych filozofii informatyki. Zamieszczone tutaj zostały również linki do różnych materiałów dla tych wszystkich, którzy chcą rozwijać swoje zainteresowania filozoficzne.
Zapraszam również do odwiedzenia strony prowadzonej przeze mnie grupy badawczej „Filozofia w informatyce”.
Wykłady monograficzne
W przeciągu ostatnich lat prowadzę serię wykładów monograficznych poświęconych filozofii informatyki:
- Filozoficzna historia komputerów (r.a. 2011/2012, sem. zimowy)
- Wstęp do filozofii informatyki (r.a. 2012/2013),
- Człowiek versus komputer (r.a. 2013/2014, sem. zimowy).
- Człowiek versus rzeczywistość wirtualna (r.a. 2013/2014, sem. letni)
- Introduction to Philosophy of Computer Science (r.a. 2016/2017)
- Fundamental Issues in Philosophy of Computing] (r.a. 2017/2018)
Zarys tematyki filozofii w informatyce
- Czym jest komputer?
- Krótka historia komputerów (realizacja trzech celów: automatyzacja obliczeń, rozwiązanie problemów podstaw matematyki, automatyzacja myślenia)
- Jak działa współczesny komputer?
- Maszyna Turinga – formalny model komputera
- Czy Wszechświat jest komputerem? (Wokół matematyczności świata. Paradygmat komputacyjny i jego ograniczenia)
- Czym jest informacja?
- Wprowadzenie do teorii informacji. Przesyłanie informacji (prawo Shanona-Kotielnikowa)
- Wprowadzenie do filozoficznych zagadnień informacji (ontologia)
- Czym jest algorytm?
- Nieformalna definicja algorytmu (Rappaport 2006)
- Praca Turinga „On computable numbers” (1936)
- Dyskusja nad pojęciem algorytmu (opcjonalnie)
- Czym jest program komputerowy?
- Czym jest implementacja? (przedstawienie procesu implementacji i omówienie jego roli w CS)
- Czy program jest teorią naukową? (czy programy są jedynym narzędziem, dzięki któremu można opisać umysł?)
- Czym jest software? Czym jest „fizyczność” w CS? (software vs hardware – dyskusja nad nieostrością pojęć)
- Czy CS domaga się nowych pojęć ontologicznych? (A. Newell) (Czy software może być przedmiotem prawa autorskiego i praw patentowych? – źródło paradoksów)
- Czy można zbudować sztuczną inteligencję? (Krótkie wprowadzenie do filozofii AI)
- Praca Turinga „Computer Machinery and intelligence” (1950) (tłum. pol. „Maszyna licząca a inteligencja” (1997) – test Turinga
- Argument chińskiego pokoju
- Podstawowe systemy sztucznej inteligencji
- Czy sensowna jest etyka komputerów?
- Czy istnieją decyzje, których nie powinny podejmować komputery?
- Czy powinniśmy tworzyć AI?
Prezentacje
- Wstęp do filozofii CS (prezentacja ODP)
- Polski wkład do CS (prezentacja ODP)
- Wykład otwarty z cyklu Granice Nauki pt. "Czy w komputerach kryją się problemy filozoficzne?" (prezentacja ODP)
Wykłady monograficzne „Wybrane zagadnienia filozofii informatyki”
- Wykład #1: Wprowadzenie do filozofii w informatyce
- Wykład #2: Czy informatyka mówi coś o świecie?
- Wykład #3: Informatyka i informatyzm
Wyjaśnienie: prezentacje dostępne są w otwartym formacie ODP. Stosuję je, ponieważ popieram upowszechnianie wolnego oprogramowania w nauczaniu i preferowane przezeń wartości. „Wolna myśl wspiera wolne oprogramowanie!”
Czytelnia
Przyjęto konwencję, że język tytułu wskazuje na język, w którym napisana jest praca.
Na początek polecam dla odświeżenia lub uporządkowania wiedzy zbiór kursów e-learningowych z informatyki (UW).
Filozofia informatyki
- The Philosophy of Computer Science (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
- Philosophy of Computer Science, University of Essex
- William J. Rapaport, "Philosophy of Computer Science: An Introductory Course"
- katalog prac w: Philpapers.
Filozofia Informatyki i Informatyzmu
- Blog Witolda Marciszewskiego Polemiki i rozmówki] — wokół filozofii informatyzmu.
- Serwis Calculemus! prowadzony przez W. Marciszewskiego — można tam znaleźć wiele krótkich acz inspirujących tekstów do własnych przemyśleń.
Szczególnie polecane teksty W. Marciszewskiego
- Witold Marciszewski, Wszechświat jako komputer i sprawy ostateczne
- Witold Marciszewski, Ojcowie informatyki wobec dylematów mechanizacji myślenia
- Witold Marciszewski, O związku filozofii z technologią informatyczną
- Witold Marciszewski, Wolny rynek jako system przetwarzania informacji. Uwagi w nawiązaniu do sporu Hayek-Lange
Metodologiczne aspekty informatyki
- Allen Newell, Herbert A. Simon, Computer science as empirical inquiry: symbols and search, "Communications of the ACM", Volume 19 Issue 3, March 1976, p. 113-126.
- Peter J. Denning, Selected Publications
Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence)
Kurs e-learning w Berkeley CS188.1x: Artificial Intelligence
GOFAI (Good Old-Fashioned Artificial Intelligence)
- Witold Marciszewski Teoria Sztucznej Inteligencji -- podstawy logiczne i zastosowania (materiały do wykładu)
- Witold Marciszewski, Filozofia Umysłu i Sztucznej Inteligencji (materiały do wykładu)
- Witold Marciszewski Czy już żyjemy w erze sztucznej inteligencji? (PDF)
- Jarosław Arabas, Paweł Cichosz, Sztuczna inteligencja - podręcznik internetowy. Strona prezentuje podstawowe techniki sztucznej inteligencji w ujęciu ich w kontekście algorytmicznym.
EAI (Embodied AI)
- Sunny Bains, Blog: Brains and Machines
Handbook on the Philosophy of Information
Strona projektu, którego celem było opracowanie podręcznika (części wielotomowego podręcznika filozofii nauki).
[http://www.illc.uva.nl/HPI/]
Filozoficzny komputer
Książka The Philosophical Computer. Exploratory Essays in Philosophical Computer Modeling poświęcona jest zagadnieniu wykorzystania komputera jako modelu, który umożliwia przedstawienie (i rozwiązanie?) pewnych problemów filozoficznych, a zwłaszcza problemów logiki filozoficznej.
Ta strona zawiera początek książki: [http://www.stonybrook.edu/philosophy/faculty/pgrim/]
Tutaj można obejrzeć fragmenty książki.
Neopitagoreizm komputacjonistyczny
- Konraz Zuse, Calculating Space (PDF)
- Steven Wolfram, A New Kind of Science (online) — automaty komórkowe
- Jürgen Schmidhuber, [http://www.idsia.ch/~juergen/computeruniverse.html Computable Universes &
Algorithmic Theory of Everything (www)]
Historia komputerów i idei na których się opierają
Więcej informacji na stronie wykładu Filozoficzna Historia Komputerów.
Komputery, wyobraźnia i współczesna filozofia przyrody
Komputery_wyobraznia_i_filozofia.pdf
Niniejszy tekst jest próbą analizy wpływu computer science na filozofię przyrody. Rozważania prowadzę w polemice z tezami zawartymi w książce Jaya Davida Boltera Człowiek Turinga1.
Interakcje człowiek-maszyna
- Wkrótce będziemy sterować maszyny myślami - rozmowa z Johnem Cohnem, głównym naukowcem projektowania automatyzacji IBM.
- R. Zyzik, Emocje 2.0.
Rzeczywistość wirtualna (Virtual Reality)
Argument z symulacji
Czy żyjemy w jednej wielkiej symulacji komputerowej? Zagadnienie to doczekało się już szerokiej dyskusji filozoficznej. Wbrew pozorom nie jest ono całkiem nowe - podobny problem rozważał już Kartezjusz (problem zwodziciela). Jak łatwo zauważyć udzielenie uzasadnionej odpowiedzi na powyższe pytanie jest bardzo trudne, jest to w końcu pełnokwiste pytanie metafizyczne. Dotyka ono również pytania o istnienie stwórcy. Pytania te zostały zaszczepione niedawno w kulturze masowej poprzez serię filmów s-f (np. słynny Matrix).
- The Simulation Argument - portal zbierający głosy w dyskusji wokół argumentu.
Filozofia techniki
The Philosophy of Technology (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
Doh Ihde, Has the Philosophy of Technology Arrived?
Wybrane zagadnienia computer science
Charles M. Kozierok, TCP/IP Guide (przystępne acz rzeczowe opracowanie mechanizmów sieci Internet)
Agnieszka Serafinowicz, Cloud computing, czyli chmury obliczeniowe
Michał Tomaszkiewicz, Fundamenty chmury
Teksty do przemyśleń
„Jakakolwiek wystarczająco zaawansowana technologia przestaje być odróżnialna od magii”. (Arthur C. Clarke)
Wypowiedzi twórców CS
Mark Suttleworth, Canonical Ltd. (firma tworząca dystrybucje Ubuntu)
Steve Jobs (współzałożyciel firmy Apple Inc., twórca jej sukcesów)
Richard Stallman, założyciel GNU
Eric S. Raymond, haker, czołowa postać ruchu Open Source
Manifesty
Wirusy
- [http://www.linux.pl/?id=article&show=329] (wersja polska)
- [http://www.theregister.co.uk/2003/10/06/linux_vs_windows_viruses/] (wersja oryginalna)
Tekst ujawnia w niezamierzony sposób głębokie analogie między funkcjonowaniem organizmów żywych i systemów komputerowych.
Etyczne roboty i etyka robotów?
- Rafael Capurro, Ethics and Robotics
- Nick Bostrom - Ethical Issues in Advanced Artificial Intelligence
- Nick Bostrom - Ethical Principles in the Creation of Artificial Minds
- Nick Bostrom - Ethics of AI (PDF)
Zob. także:
- ETHICBOTS seminar held by Rafael Capurro at Hochschule der Medien University of Applied Sciences
- Project Ethicbots
Wolność w cyfrowym świecie
- Sam Williams, W obronie wolności. Krucjata hakera na rzecz wolnego oprogramowania, tłum. Krzysztof Masłowski (książka wydana na zasadzie copyleft dostępna w całości w sieci)
- Richard Stallman, http://www.gnu.org/philosophy/pragmatic.html Copyleft: Pragmatic Idealism
- Richard Stallman, Why “Free Software” is better than “Open Source”?
Zachęta do refleksji: Internet
- Stanisław Lem, Bomba megabitowa (1999) — zbiór refleksji na temat Internetu.
- Witold Marciszewski, Internet - system komunikacji w globalnym społeczeństwie informacyjnym (notatki)
Zachęta do refleksji: czy udało się zdać „test Turinga?”
News - wrzesień 2011: Stało się! Test Turinga "zaliczony" przez program komputerowy Cleverbot
Zachęta do refleksji: aksjologia i design komputerów
- iMac design philosophy: an all-in-one that’s as powerful as it is beautiful
- Ed Tracy, History of computer design
Zachęta do refleksji: Źródła techniki
Filozofia computer science dotyka problemów filozofii techniki. Ponieważ dziedzina ta nie jest obecnie zbyt rozpowszechniona w Polsce warto się nad nią nieco zadumać. Na początek proponuję więc krótką i prostą refleksję wstępną…
Konferencje
History and Philosophy of Computing, Ghent, 7-10 November 2011 (The Book of Abstracts of invited and contributed papers)